KARACİĞER NEDEN SİROZ OLUR?

Karaciğer karın boşluğunda sağ üst kısımda yer alır. Ortalama bir karaciğerin ağırlığı kişinin vücut ağırlığına göre değişmekle birlikte 1.5 kg civarındadır. İçinden dakika da 1.5 litre kadar kan geçen karaciğer vücudun adeta bir kimya fabrikası gibi çalışır. Yemek, ilaç, alkol veya toksinler olsun, her şey karaciğer tarafından filtre edilir. Karaciğer kan şekeri seviyesinin dengelenmesinde çok önemli bir role sahiptir. Fazla şekeri depolar ve gereğinde kullanıma sunar. Proteinler karaciğerde üretilir. Salgıladığı safra ile hem yağların parçalanması ve emilmesine katkı sağlar hem de toksin gibi atıkları vücuttan uzaklaştırır. Demir ve bazı vitaminler gerektiğinde kullanılmak üzere karaciğerde depolanırlar.

Karaciğerin normalde pembe-kırmızı bir rengi pürüzsüz bir yüzeyi ve yumuşak bir dokusu vardır. Karaciğerin sertleşmesi, büzülüp küçülmesi, şeklinin bozulması, içinde yumrular oluşmasına ‘’siroz’’ diyoruz. Karaciğer birden bire siroz olmaz, sağlıklı karaciğerin siroza dönmesi için yıllar gereklidir. Karaciğerde siroz olmadan önceki aşamalarda yağlanma ve/veya iltihap ve sertleşme gelişir. İltihap iyileşirken scar yani nedbe dokusunun oluşumuna yol açar son aşamada ise karaciğerde nodül dediğimiz yumrular oluşur. Karaciğerde yağlanma, iltihap ve sertleşmeye yol açan nedenlerin başında ise hepatit B, C gibi viral hepatitler, aşırı alkol tüketimi, sağlıksız beslenme, çocukluk çağının bazı genetik geçişli ve metabolik hastalıkları, otoimmun dediğimiz bağışıklık sisteminin uygunsuz çalışmasına bağlı gelişen karaciğer hastalıkları, safra kanallarını etkileyen bazı durumlar en başta gelmektedir.

Karaciğerinde yağlanmaya ilaveten yoğun iltihapta gelişmiş olan kişilerde 10 yıl içinde karaciğerde siroz veya kanser gelişme riski %5-10 arasındadır. Basit yağlanmada 10 yılda siroz gelişim riski %3 iken, iltihaba karaciğerde fibrozis dediğimiz sertleşme de ilave olursa siroz riski %30’a çıkmaktadır. Karaciğer yağlanmasının en önemli nedenleri ise aşırı alkol tüketimi ve sağlıksız beslenmedir. Karaciğer yağlanması ve obezite toplumda gittikçe artan bir sorundur ve nüfusun 1/3’ünü yani her 3 kişiden 1’ini etkilemektedir, karın bölgesinden kilo alanlarda karaciğer yağlanması daha sık görülür.

Karaciğer sirozunun bir diğer önemli nedeni de viral hepatitlerdir. Ülkemizde de kronik karaciğer hastalığı, siroz ve karaciğer kanseri vakalarının yarısından fazlası (%50-70) viral hepatitlere en çok da hepatit B ve C’ye bağlıdır. Yine ülkemizde karaciğer nakillerinin yaklaşık %60’ı viral hepatitlere bağlı gelişen karaciğer hastalıkları nedeni ile yapılmaktadır.